Η εξαγγελία του Πρωθυπουργού για δημιουργία Πανεπιστημίου Παραστατικών Τεχνών είναι αποτέλεσμα των πρωτόγνωρων μαζικών κινητοποιήσεων των Καλλιτεχνών τους δύο τελευταίους μήνες και αποτελεί μια πρώτη κατάκτηση. Πρόκειται για υπερώριμη απαίτηση, επιβαλλόμενη από την εξέλιξη των Τεχνών εδώ και πολλά χρόνια, για κάποια είδη τους μάλιστα, όπως η μουσική, από τον 19ο κιόλας αιώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ιδρύθηκε το 1834 ως πενταετής ανώτερη σχολή, που έγινε Ανώτατη το 1930! Ελπίζουμε αυτές οι εξαγγελίες και οι εργασίες της διυπουργικής επιτροπής να μην αποσκοπούν στη δημιουργία εντυπώσεων σε μια προεκλογική περίοδο.
Η συζήτηση στη διυπουργική επιτροπή έχει εκτός από καλλιτεχνικό και επιστημονικό περιεχόμενο. Στο Σωματείο μας έχουμε διεξάγει επανειλημμένες συζητήσεις με τα μέλη μας για τα ζητήματα της Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης και ιδιαίτερα τους τελευταίους δύο μήνες πρωταγωνιστούμε στους αγώνες και τις διεκδικήσεις των μουσικών για τα ζητήματα της μουσικής Εκπαίδευσης στη Χώρα μας. Μέσα από όλες αυτές τις διεργασίες καταλήγουμε στις παρακάτω κατ’ αρχάς προτάσεις για την Ανώτατη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση:
Σχετικά με τον χαρακτήρα και περιεχόμενο της Ανώτατης Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης
Προτείνουμε τη δημιουργία ενός συστήματος Ανώτατης Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης, πανεπιστημιακού επιπέδου, Δημόσιας και Δωρεάν που θα υπάγεται στο ΥΠΑΙΘ. Τα Ιδρύματα που θα τη συγκροτούν θα διακλαδώνονται σε Σχολές ανά κατηγορία Τεχνών, θα καλύπτουν όλη τη χώρα και θα συγκεντρώνουν το σύνολο των παραστατικών και οπτικοακουστικών Τεχνών. Η συγκέντρωση όλων των Τεχνών στο κάθε Πανεπιστήμιο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτά ο Καλλιτέχνης -μέσα από μια σφαιρική αντίληψη της Τέχνης- υψηλό επίπεδο στο ειδικό καλλιτεχνικό αντικείμενό του. Άλλωστε πολλά είδη της Τέχνης απαιτούν ή αποτελούν συνδυασμό περισσότερων Τεχνών. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα επιθυμητό και ωφέλιμο για την ανάπτυξη της Τέχνης η ένταξη των νέων αυτών Σχολών στις Ανώτατες Σχολές Καλών Τεχνών, όπου υπάρχουν, ώστε το κάθε Πανεπιστήμιο να περιλαμβάνει το σύνολο των κλάδων της Τέχνης (παραστατικές, οπτικοακουστικές, εικαστικές). Το σύστημα Ανώτατης Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης θα πρέπει να μπορεί να καλύψει όλες τις σύγχρονες ανάγκες σε καλλιτεχνικό δυναμικό από την άποψη ποσότητας και ποιότητας.
Η φοίτηση σε αυτές τις Σχολές θα είναι πενταετής, με ενιαίες και χωρίς κύκλους σπουδές – κατά τα πρότυπα των αξιόλογων Καλλιτεχνικών Σχολών του εξωτερικού – ώστε όλη η απαραίτητη γνώση για την άσκηση του επαγγέλματος να περιλαμβάνεται στο πτυχίο τους, ενώ ο μεταπτυχιακός κύκλος θα οδηγεί αποκλειστικά σε διδακτορικό τίτλο. Στο πρόγραμμα των σπουδών τους θα συνδυάζεται η επιστημονική θεωρία με τη δημιουργική πράξη σε όλη τη διάρκεια της φοίτησης, ενώ απαραίτητο θεωρούμε να περιλαμβάνει και τις αναγκαίες θεωρητικές γνώσεις για τον σχηματισμό γενικής, κοσμοθεωρητικής αντίληψης της πραγματικότητας. Οι καλλιτεχνικές σπουδές θα πρέπει να εξασφαλίζουν ταυτόχρονα και την παιδαγωγική επάρκεια.
Εξυπακούεται ότι οι Ανώτατες αυτές Σχολές θα έχουν τις προϋποθέσεις της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, που είναι η παραγωγή νέας γνώσης μέσα από τη διεξαγωγή έρευνας και η αναπαραγωγή του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού. Το διδακτικό τους προσωπικό αρχικά μπορεί να περιλαμβάνει και Ωδειακούς αποφοίτους με υψηλό καλλιτεχνικό κύρος, λόγω της έλλειψης επαρκούς αριθμού κατόχων διδακτορικών τίτλων. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να αποκτήσουν διδακτορικό τίτλο, ακόμη και στο ίδιο το Πανεπιστήμιο.
Αναγκαίοι για τη λειτουργία του όροι και σύστημα εισαγωγής
Το σύστημα της Ανώτατης Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης πρέπει να έχει Πανελλαδική δικτύωση και να εξασφαλίζει όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις λειτουργίας του με σύγχρονους όρους (υποδομές, εξοπλισμό και διδακτικό προσωπικό). Κατά συνέπεια η ίδρυση και λειτουργία του θα πρέπει να συνοδευτεί με την πρόβλεψη γενναίας χρηματοδότησης από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Ακόμη θα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα Δημόσιο και δωρεάν σύστημα Εκπαίδευσης, παράλληλο με το 12χρονο σχολείο, που θα ξεκινά από τα πρώτα παιδικά χρόνια. Αυτή η παράλληλη με το σχολείο καλλιτεχνική εκπαίδευση θα προετοιμάζει και για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Θεωρούμε καθοριστική τη διαμόρφωση αυτού του Δημόσιου συστήματος πριν το Πανεπιστήμιο. Χωρίς την αναβαθμισμένη λειτουργία του η Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση θα στέκεται στον αέρα αφού ειδικά για τη μουσική απαιτούνται πολύχρονες εξειδικευμένες σπουδές που διαμορφώνουν τις βάσεις της τεχνικής δυνατότητας για τους εκτελεστές οργάνων. Απ’ αυτή την εκπαίδευση καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό οι ερμηνευτικές δυνατότητες των φοιτητών του Πανεπιστημιακού κύκλου. Η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο θα γίνεται με Πανελλήνιες εξετάσεις στις οποίες οι υποψήφιοι θα εξετάζονται σε μαθήματα γενικής παιδείας (π.χ. γλώσσα) και στις ειδικές ανά καλλιτεχνικό κλάδο γνώσεις ή μαθήματα. Δεν αποκλείεται η δυνατότητα καθιέρωσης και ενός ποσοστού εισακτέων χωρίς εξετάσεις, που θα αφορά διακεκριμένα ταλέντα, κατά τα πρότυπα των Σχολών Φυσικής Αγωγής και της ΑΣΚΤ.
Δυνατότητα εξομοίωσης για μια μεταβατική περίοδο
Μεταβατικά θα πρέπει να προβλεφθεί ένα ατομικό πρόγραμμα εξομοίωσης των σημερινών και παλιότερων αποφοίτων των Ωδείων με εκείνους των πανεπιστημιακών Μουσικών Σχολών μέσα από διαδικασίες που θα καθορίσει το Υπουργείο Παιδείας και το Πανεπιστήμιο. Το σύστημα κατατακτήριων εξετάσεων εφαρμόζεται ούτως ή άλλως σήμερα και δεν μπορεί να καλύψει ούτε στο ελάχιστο τις ανάγκες. Αναφερόμενοι για παράδειγμα στη μουσική εκπαίδευση η οποία διαρκεί έως και δώδεκα χρόνια, θεωρούμε απαράδεκτο να ζητείται από τον απόφοιτό της να παρακολουθήσει άλλα τρία έως τέσσερα χρόνια σπουδών, σύνολο 16 χρόνια για προπτυχιακές σπουδές!
Οι προτάσεις μας αυτές αποτελούν γενικές κατευθύνσεις, που κατά τη γνώμη μας ανταποκρίνονται στις ανάγκες ανάπτυξης της Τέχνης και των δημιουργών της, επαρκείς για το πρώτο αυτό στάδιο της συζήτησης. Δεν θεωρήσαμε σκόπιμο να εισχωρήσουμε σε μεγαλύτερη εξειδίκευσή τους, προτείνοντας για παράδειγμα αναγκαίο υπόβαθρο γνώσεων πριν την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, τμήματα, κατευθύνσεις, πρόγραμμα σπουδών κλπ. Έχουμε ωστόσο την πρόθεση και είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε στη συνέχεια πληρέστερη πρόταση, βασισμένη στις πολύτιμες γνώσεις και εμπειρία των μελών του Συλλόγου, ένα σημαντικό μέρος των οποίων διαθέτει υψηλή μουσική ειδίκευση.